Các bên sắp "quýnh" nhau đến nơi, phiên dịch viên nên làm gì?

Bài học của mình về công việc phiên dịch khi đàm phán trở nên căng thẳng

Ở bài trước, mình đã chia sẻ về một buổi dịch bất ngờ và khó quên. Trong câu chuyện đó, mình được thuê đi dịch cho dự án về văn hoá văn nghệ.

Khi dự án đã diễn ra dở chừng thì phát sinh tình huống liên quan đến y tế, và mình đi hỗ trợ khách hàng dịch tại bệnh viện mà không có sự chuẩn bị.

Hôm nay, xin kể một câu chuyện khác về kinh nghiệm dịch khi hai bên đối tác phát sinh mâu thuẫn. Hai bên họp gấp để đàm phán và giải quyết bất đồng.

Ở tư cách là phiên dịch, mình đã góp một phần để hai bên tìm được tiếng nói chung như thế nào?

Tất nhiên là không thể bịt tai lại như thế này rồi ^^

CHUYỆN KỂ LÀ

Mình được may mắn tham gia dịch cho một sự kiện văn hoá khác. Lần này thì tổng thời gian chỉ khoảng 3-4 ngày, nhưng số event nhỏ trong chuỗi là khá nhiều, gồm có họp nội bộ, tiếp xúc báo chí và giao lưu rộng rãi.

Phía Hàn Quốc có sự hào hứng và rất trân trọng cơ hội đến Việt Nam. Ở chiều ngược lại, phía chủ nhà Việt Nam cũng muốn chuẩn bị đón tiếp và vận hành chuỗi sự kiện cho chu đáo.

Đây không phải là sự việc làm một lần rồi thôi. Thông qua đây, phía công ty bên Việt Nam muốn cho thấy sự đầu tư và chuyên nghiệp để đề xuất các dự án hợp tác tiếp theo trong tương lai.

Ảnh: 2 chú mèo hoang (béo) ở Busan.

MÂU THUẪN NẢY SINH

Mọi sự đã bắt đầu khá suôn sẻ, cho đến lúc có vấn đề thế này:

• Theo hợp đồng 2 bên ký ban đầu, thì phía Việt Nam lo mọi chi phí vận chuyển, đi lại cho cả đoàn, và sẽ mua vé máy bay hạng thương gia cho phía khách ở Hàn Quốc.

• Ở chiều đi, phía Việt Nam đã làm đúng cam kết là mua vé thương gia cho đoàn.

• Cả đoàn thì khá ổn với chuyến bay. Tuy vậy do đi hãng V nên kể cả là hạng thương gia thì ghế ngồi và khoang đều khá nhỏ, chật.

• Do vậy, một số thành viên chủ chốt bên khách thấy không được thoải mái. Đoàn HQ bày tỏ nguyện vọng chiều về được đi sang hãng khác.

• Phía VN chia sẻ là do vấn đề budget và đổi sát giờ nên sẽ không đáp ứng được yêu cầu này.

Và mâu thuẫn lên cao ở đây, khi hai bên chưa tìm được tiếng nói chung, và phải dành ra nửa buổi chiều để họp bàn trao đổi.

BÍ KÍP SỐ 1: VẪN DỊCH ĐÚNG LỜI KHÁCH NÓI, NHƯNG ĐẨY TONE ẤM LÊN

Nguyên tắc quan trọng nhất của việc dịch đó là DỊCH ĐÚNG.

Trong những lúc phát sinh mâu thuẫn, và ai cũng có lý của mình. Nên việc nắm bắt và truyền tải được những cái lý của từng bên là rất quan trọng.

Không được thêm mắm thêm muối, không pha trộn cảm xúc cá nhân, không cường điệu, không nói tránh, không giản lược.

Những thông tin bằng lời (verbal) phải sát nhất với lời từng bên muốn nói.

Người dịch không thể trả giá nếu hai bên nảy sinh thêm hiểu lầm nếu việc đó sinh ra từ việc thông tin trao đổi - qua phiên dịch - bị sai đi.

Tuy vậy, người phiên dịch vẫn có không gian để tác động tích cực đến cuộc trò chuyện. Đó là thông qua những tín hiệu không lời (non-verbal).

Trong buổi họp gấp này, hai bên đang rất căng thẳng và đều có những lợi ích cần bảo vệ. Từng bên đều tin rằng đề xuất của mình là tốt và chưa thể ngay lập tức nhìn nhận kỹ hơn ý kiến của bên kia.

Trong lời nói, ánh mắt của đại diện hai bên đều có sự gắt hơn bình thường. Sự việc phát sinh thì không ai mong muốn, và thay vì đi làm các việc theo lịch thì họ đang cần cắt cử người ra để xử lí việc này.

Cho dù hai bên đã gân lên, lời nói bắt đầu cộc hơn, hoặc không tránh được tông giọng nóng nảy, thì ở tư cách người phiên dịch, mình đã duy trì:

1. Giữ tông giọng trung lập, điềm tĩnh.

2. Kiểm soát tốc độ lời nói của mình ở mức độ vừa phải.

   Việc này vừa để có thời gian chọn lọc từ ngữ khi dịch, vừa để làm chậm lại cơn bốc hoả của hai bên. Khi giận là hai bên đều nói nhanh hơn bình thường, không được để cuốn theo tốc độ đó.

3. Giữ ngôn ngữ cơ thể vừa phải, không gân lên, cũng không thả lỏng quá, tránh bị hiểu lầm là mình đang đánh giá nhẹ mức độ nghiêm trọng của buổi họp.

Nguồn ảnh: https://www.workitdaily.com/what-are-non-verbal-communication-skills

Và quay lại với verbal, những nắn nót về ngôn từ cũng rất quan trọng:

6. Bình thường lịch sự thế nào thì lúc này càng cần "ngoan" hơn thế.
   

   Hai bên đều đang tìm kiếm sự khẳng định là bên kia vẫn đang tôn trọng mình và đồng tình với mình.

   Khi chưa tìm thấy điều đó ở đối phương, thì họ sẽ tìm kiếm điều đó thông qua "sứ giả" là bạn - người phiên dịch.
   
   Lúc bình thường mình hạn chế nói lặp, nên đã "vâng" thì thôi "dạ" và thôi "ạ". Nhưng ở ca đang cãi nhau này, thì triple "dạ vâng ạ" luôn để cho các anh chị bên VN dịu lại.
   
   Tương tự với tiếng Hàn, bình thường nếu đã diễn tả sự đồng tình qua 네 thì thôi 그렇습니다, 맞습니다. Nhưng ở bối cảnh này thì một câu "vâng" của phía Việt Nam, mình sẽ dùng những expression dài nhất, trịnh trọng nhất để dịch sang tiếng Hàn.

BÍ KÍP SỐ 2: KHI ĐƯỢC LÊN TIẾNG, THÌ HÃY VUN VÀO THẬT TÍCH CỰC

Ở trong cuộc họp, thì mình là người chuyển ngữ.

Mình dịch lời của hai bên, chứ không được phát biểu ý kiến của mình. Đó là việc của người dịch.

Khi giải lao, nôm na là "sau cánh gà", sẽ có những lúc người phiên dịch được hỏi ý kiến, do họ được tin là hiểu rõ nhất về hai bên và ở vị trí tương đối khách quan.

Những lúc này, hãy tận dụng để giúp gỡ rối cho tình hình.

Ở câu chuyện này, khi tranh luận một lúc lâu mà chưa có kết quả, hai bên nghỉ giải lao chút và bác bên Hàn than thở với mình.

Đại ý, bác than là sang VN sao phát sinh các thứ mệt thế, chả giống HQ gì cả.

Đoạn này, nếu không cẩn thận thì sẽ dễ lái câu chuyện theo hướng "HQ tốt đẹp toàn diện, VN lạc hậu, gì cũng tồi tệ". Các bạn hay đi dịch tiếng Hàn kiểu gì cũng gặp các ca người HQ nghĩ kém về VN như vậy.

Lúc này thì mình chia sẻ với bác là: "Ở VN thì một số cái chưa được chuyên nghiệp như Hàn, nhưng bác thấy là phía VN đón tiếp rất long trọng, chân thành muốn làm việc cùng mình.

Về vé máy bay thì VN cũng làm theo hợp đồng đã ký, bây giờ đổi vé thêm rất nhiều chi phí thì lại ảnh hưởng đến quỹ cho hoạt động chung. Có lẽ việc này cũng không ai muốn cả."

Mình cosplay thành người bên ấy luôn ^^"

Rất nhiều công tác thì thào to nhỏ diễn ra, hãy khéo một tí và thành tâm nhé.

Và tương tự thì mình đi làm tư tưởng cho bên VN tiếp, là các bác HQ không khó tính hoặc quá quắt đến thế.

Chủ yếu có lẽ là bác trưởng đoàn lo các khách VIP ngồi không thoải mái, về nước rồi lại có ấn tượng mệt mỏi về chuyến đi, thì không thuận lợi cho các trao đổi về sau.

Túm lại, ở đoạn hoà giải sau cánh gà, bên lề hội nghị này:

1. Có bao nhiêu skill hoà giải thì bê hết ra đây mà dùng.

2. Lưu ý chỉ nói khi người ta hỏi thôi nhé.

Còn nếu không ai hỏi thì nên trật tự ^^.

VÀ CÁI KẾT ĐẸP

Sau thêm một hiệp trao đổi thoả thuận nữa, thì hai bên đi đến giải pháp:

• Vé chiều về đổi sang đi hãng hàng không quốc gia cho to, đẹp hơn.

• Vé của khách VIP thì vẫn giữ ở hạng thương gia, còn của các thành viên khác trong đoàn thì là vé thường.

Đoàn Hàn Quốc OK, chịu khó ngồi tách nhau ra mấy tiếng nhưng không gian sẽ thoải mái hơn.

Mình hoàn thành việc đi dịch như mọi lần đi dịch khác.

Nhưng ngoài "xong việc, cầm tiền", thì mình cũng có thêm niềm vui nhỏ bé khi được tin cậy giao cho dịch tình huống khó, và vui nữa là được hai bên tin tưởng hỏi chuyện, để mà có dịp nói vun vào cho cả hai bên.

Là một người học tiếng Hàn và có dịp đi du học Hàn Quốc, hay phát biểu "muốn trở thành cầu nối giữa hai đất nước", mình thực hành công tác làm cầu nối ấy trong mọi cơ hội có được.

Không chỉ là dàn xếp sao đó để hai bên đừng cãi nhau nữa, mình thật tâm muốn thật nhiều đoàn ở hai bên Hàn Quốc, Việt Nam tìm được tiếng nói chung, bỏ qua được những mâu thuẫn ngắn hạn để có được những bạn bè, đối tác lâu dài.

Hy vọng câu chuyện nhỏ của mình sẽ gợi cảm hứng nào đó cho các bạn đồng trang lứa hoặc hậu bối của mình ở mảng phiên dịch Hàn-Việt.

Mình thật tâm muốn thật nhiều đoàn ở hai bên Hàn Quốc, Việt Nam tìm được tiếng nói chung, bỏ qua được những mâu thuẫn ngắn hạn để có được những bạn bè, đối tác lâu dài.

------

#phiendich #phiendichtienghan #phiendichhanviet #minivan #vanmini

#WOTN5
Bài viết thuộc thử thách viết 30 ngày của khóa học Writing On The Net.