Tìm hiểu nhanh về Hàn Quốc trong 15 phút và những liên tưởng về Việt Nam
Những sự kiện, biến cố gần đây nói lên điều gì về tính cách và văn hóa Hàn? Cùng đi nhanh qua những điểm chung giữa Việt Nam và Hàn Quốc.
1. Hàn Quốc trong mắt mình – Luôn luôn là những biến động
Khi lần đầu đến Hàn Quốc để đi học vào tháng 8 năm 2011, mình không thể ngờ rằng trải nghiệm đầu tiên lại là những biến động từ Bắc Triều Tiên. Chỉ một tuần sau khi đến, tin tức về việc Bắc Triều Tiên đe dọa bắn tên lửa đã khiến khu vực Seoul rơi vào tình trạng báo động khẩn cấp. Vào thời điểm đó, Triều Tiên đã thử nghiệm tên lửa đạn đạo, làm gia tăng căng thẳng trên bán đảo.
Đối mặt với tình trạng căng thẳng này, mình nhận ra giá trị của hòa bình, điều mà Việt Nam không phải tự nhiên mà có.
Hơn một thập kỷ sau, mình vẫn theo dõi Hàn Quốc với sự quan tâm đặc biệt. Gần đây, Hàn Quốc liên tục xuất hiện trên mặt báo với những biến động xã hội và chính trị đáng chú ý, từ cuộc khủng hoảng chính trị đến các scandal giải trí, cho thấy một bức tranh đa diện về quốc gia này.
Trong 15 phút tới, thông qua việc nhìn lại những sự kiện gần đây của Hàn Quốc, mình muốn phần nào nêu bật những điểm đặc trưng trong tính cách, văn hóa, và dấu mốc lịch sử của Hàn Quốc, qua đó giúp các bạn đọc hiểu rõ hơn về chính mình thông qua những điểm tương đồng về lịch sử, văn hóa và xã hội giữa hai quốc gia.
Cả Việt Nam và Hàn Quốc đều có lịch sử hàng nghìn năm, chịu ảnh hưởng sâu sắc của Nho giáo, và từng là những quốc gia nông nghiệp phụ thuộc vào trồng lúa nước. Những yếu tố này đã hình thành nên tâm lý, tư duy và lối sống tương đồng giữa hai dân tộc (tham khảo Tien, 2020).
Hơn nữa, cả hai quốc gia đều chia sẻ mục tiêu xây dựng một đất nước thịnh vượng và hạnh phúc cho người dân trong một môi trường hòa bình, ổn định và hợp tác. Những điểm chung này tạo nền tảng cho sự hợp tác và phát triển mối quan hệ song phương giữa Việt Nam và Hàn Quốc.
Ngoài ra, việc nghiên cứu về sự phát triển kinh tế và văn hóa của Hàn Quốc, cũng như các sự kiện nổi bật thuộc nhiều lĩnh vực, có thể cung cấp cho Việt Nam những bài học quý giá trong quá trình hiện đại hóa và hội nhập quốc tế.
2. Chính trị Hàn Quốc: Phế truất Yoon và mâu thuẫn của dân chủ mới
Vào tháng 12 năm ngoái, Tổng thống Yoon Suk Yeol đã gây chấn động khi tuyên bố thiết quân luật, một hành động mà ông cho là cần thiết để đối phó với tình trạng bế tắc chính trị và 'các lực lượng phản quốc'. Tuy nhiên, quyết định này đã bị Quốc hội phản đối và nhanh chóng bị hủy bỏ chỉ sau sáu giờ. Tòa án Hiến pháp Hàn Quốc sau đó đã nhất trí phán quyết rằng việc Yoon tuyên bố thiết quân luật là vi phạm nghiêm trọng Hiến pháp và xâm phạm niềm tin của công chúng. Bạn có thể đọc lại diễn biến sự kiện tại Korean Herald và CNN.
Sự kiện này không chỉ phản ánh sự phức tạp trong tính cách và văn hóa chính trị của Hàn Quốc mà còn là một bài học cho chúng ta về tầm quan trọng của việc duy trì sự ổn định chính trị và tôn trọng nguyên tắc pháp trị — điều có thể ảnh hưởng đến sức hút đầu tư và hợp tác kinh tế trong mối quan hệ với quốc tế của Việt Nam.
Quay lại với Hàn Quốc, đây không chỉ là một quốc gia phát triển nhanh, mà còn là một nước theo đuổi mô hình dân chủ mới (neoliberalism) – một hệ thống nhấn mạnh tự do hóa kinh tế, giảm vai trò nhà nước, và thúc đẩy cạnh tranh toàn cầu. Theo bài phân tích trên Bilaterals.org, quá trình này bắt đầu từ sau khủng hoảng tài chính 1997, khi Hàn Quốc mở cửa kinh tế và ký kết hàng loạt hiệp định thương mại tự do.
Chủ nghĩa tân tự do hướng đến giúp người dân có động lực tự phát triển, nỗ lực, từ đó tạo đà cho cả đất nước cùng đi lên. Tuy nhiên, mô hình này cũng mang đến mâu thuẫn: sự bất bình đẳng gia tăng, áp lực từ các tập đoàn chaebol, và xung đột giữa chính phủ với người dân.
Vụ phế truất Yoon có thể là đỉnh điểm, là điểm cụ thể hoá của nhiều mâu thuẫn trong xã hội.
Với Việt Nam, sự kiện này không chỉ là tin tức xa xôi. Khủng hoảng chính trị hiện tại gợi nhắc lại tình chất vẫn rất bất ổn định của chính trị ở Hàn Quốc nói riêng và bán đảo Triều Tiên nói chung.
Hòa bình – thứ Việt Nam đang tận hưởng nhờ sự kiên trung của cha ông và rất nhiều nỗ lực ngoại giao thời nay – là nền tảng để duy trì hợp tác bền vững với một đối tác đầy tiềm năng nhưng cũng lắm biến động như Hàn Quốc, cũng là điểm sáng về Việt Nam trong mắt nhiều đối tác quốc tế.
(2023) Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng và Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk Yeol cùng ngắm hồ Gươm - ảnh từ ThanhNien.vn
3. Scandal giải trí: Kim Soo Hyun và áp lực "hoàn hảo" của Hàn Quốc
Cùng lúc chính trường Hàn Quốc rung chuyển, ngành giải trí cũng dậy sóng với scandal của Kim Soo Hyun – ngôi sao nổi tiếng của phim truyền hình Queen of Tears và trước đó nữa là Vì sao Đưa Anh Đến - bộ phim củng cố vụ thế của làn sóng Hàn trên toàn cầu.
Ngày 31/3/2025, anh tổ chức họp báo đầy nước mắt để phủ nhận cáo buộc hẹn hò Kim Sae Ron khi cô còn vị thành niên, sau khi cô qua đời vì tự tử vào tháng 2/2025. Sự việc này không chỉ làm sụp đổ hình ảnh "hoàn hảo" của Kim Soo Hyun, mà còn kéo diễn viên này vào cuộc khủng hoảng lớn nhất trong sự nghiệp.
Scandal của Kim Soo Hyun không chỉ phản ánh áp lực cá nhân mà còn là một mặt của văn hóa mà Hàn Quốc đang đối đầu, nơi mà kỳ vọng 'hoàn hảo' được thiết lập cao đến mức báo động.
Kỳ vọng hoàn hảo có lẽ phản ánh giá trị Khổng giáo sâu sắc – nơi danh dự cá nhân gắn liền với danh dự cộng đồng. Tính cách cầu toàn của người Hàn biến scandal cá nhân thành vấn đề quốc gia, vì Hallyu là niềm tự hào dân tộc.
Ngoài ra, sự tôn ti và phân cấp xã hội cũng ảnh hưởng đến cách người Hàn Quốc tương tác và đánh giá lẫn nhau, tạo ra một môi trường cạnh tranh cao và ít khoan dung. Sự tôn trọng cấp trên và tuân thủ trật tự xã hội giúp duy trì kỷ luật nhưng cũng tạo ra áp lực và kỳ vọng cao đối với cá nhân.
Với Việt Nam, nơi Hallyu có sức ảnh hưởng lớn, scandal này có thể đặt câu hỏi về sự bền vững của "sức mạnh mềm" mà Hàn Quốc dày công xây dựng. Ngoài ra, tính độc đáo, độc nhất của nghệ thuật cũng là dấu hỏi ở đây, khi các ngôi sao cần đi theo những công thức ngặt nghèo, những hình tượng chuẩn xác và khắt khe để có thể duy trì vị thế thần tượng. Một thần tượng không chỉ mang đến cá tính và tài năng của họ ra cho công chúng, mà đằng sau luôn cần những hệ thống đào tạo và quản lý chuyên nghiệp.
Liên hệ đến Việt Nam, gần đây scandal của các KOC, KOL trong vụ kẹo rau Kera cũng cho thấy tầm ảnh hưởng rất lớn của những “thần tượng” mạng xã hội trong việc quảng bá thương hiệu, sản phẩm, với giá trị thương mại khổng lồ: Chỉ sau 3 tháng mở bán, kẹo rau Kera đã bán được trên 100,000 hộp và thu về hơn 20 tỷ đồng.
Tuy Quang Linh, Hằng Du Mục và một cái tên nữa được nhắc đến rất nhiều là hoa hậu Thuỳ Tiên không phải là ca sỹ, idol, nhưng độ phủ sóng và được hâm mộ của họ thì không thua kém các nghệ sỹ trình diễn là bao. Cư dân mạng Việt Nam được cho là dễ tính hơn netizen Hàn Quốc, thể hiện ở việc chưa ai bị triệt để tẩy chay. Nhưng rất có thể, câu chuyện kẹo rau Kera sẽ là ví dụ đầu tiên của việc “phong sát” người nổi tiếng do scandal và hành vi không vì lợi ích cộng đồng.
4. Thiên tai và tai nạn: Điểm yếu đang song hành cùng sự phát triển
Ngoài chính trị và giải trí, Hàn Quốc còn đối mặt với thiên tai và tai nạn làm lộ rõ những điểm yếu bất ngờ. Bên cạnh cách thiên tai gần đây như vụ cháy rừng đầu năm 2025, các thảm kịch trong quá khứ vẫn ám ảnh:
Chìm phà Sewol (2014): Phà chở 450 người, chủ yếu là học sinh trung học đang trên đường từ thành phố Incheon đến Jeju, đã lật và khiến hơn 300 người thiệt mạng.
Ngập đường hầm (2023): Một chiếc xe buýt bị nhấn chìm trong nước lũ trong một đường hầm do mưa kéo dài làm vỡ đê bao.
Itaewon (2022): Thảm kịch Halloween khiến hơn 150 người thiệt mạng, phơi bày lỗ hổng an toàn công cộng.
Dù Hàn Quốc phát triển thần tốc, sự thiếu sót trong các biện pháp an toàn đã dẫn đến nhiều thảm kịch đáng tiếc. Điều này cho thấy rằng, Hàn Quốc và các quốc gia đang trong quá trình phát triển mạnh mẽ như Việt Nam cần ưu tiên cải thiện an toàn công cộng và chuẩn bị cho khủng hoảng hơn nữa để bảo vệ người dân.
5. Quan hệ Việt - Hàn: Cơ hội vàng và thách thức địa chính trị
Chính sách Hướng Nam, được khởi xướng bởi Chính phủ Hàn Quốc, nhằm tạo dựng mối quan hệ chặt chẽ hơn với các quốc gia Đông Nam Á và Ấn Độ, trong đó Việt Nam được xem là một trong những điểm đến ưu tiên hàng đầu. Việt Nam không chỉ là một trong những quốc gia có tốc độ phát triển nhanh nhất trong khu vực mà còn sở hữu nhiều ưu điểm chiến lược quan trọng giúp Hàn Quốc củng cố vị thế kinh tế của mình: văn hoá tương đồng, thị trường tiêu thụ lớn, nguồn lao động dồi dào và sự hợp tác đầu tư mạnh mẽ.
Hai nước có nền tảng văn hóa tương đồng – đều chịu ảnh hưởng của đạo Khổng và giá trị Á Đông như tôn trọng gia đình, giáo dục. Tiếp nối Chính sách Hướng Nam, Hàn Quốc và Việt Nam nâng quan hệ song phương thành "đối tác chiến lược toàn diện" năm 2022.
Tìm hiểu thêm về chính sách Hướng Nam Mới của Hàn Quốc qua bài của Thư viện Khoa Hàn Quốc học - ĐH KHXHNV HCM.
Năm 2015, mình trở về Việt Nam đúng giai đoạn "hoàng kim" của kinh tế, đặc biệt là FDI từ Hàn Quốc. Làm việc với các vendor Samsung, mình chứng kiến cơ hội việc làm dồi dào mà các chaebol mang lại. Các nhà máy của Samsung tại Việt Nam hiện chiếm 30% tổng doanh thu của Samsung toàn cầu, và các tập đoàn như LG, Lotte cũng mở rộng đầu tư.
Địa lý cũng là một điểm tương đồng nhạy cảm. Hàn Quốc nằm giữa Trung Quốc và Nhật Bản, với mối quan hệ chặt chẽ với Mỹ, khiến họ luôn ở thế "tiến thoái lưỡng nan". Việt Nam cũng vậy, nằm sát Trung Quốc và phải cân bằng giữa các cường quốc.
Với những điểm tương đồng như trên, Việt Nam cần tận dụng sự hiện diện mạnh mẽ của các tập đoàn Hàn Quốc để mở rộng thêm cơ hội hợp tác và phát triển bền vững, tạo ra một nền tảng vững chắc cho cả hai. Cùng lúc, chúng ta cũng mở rộng quan hệ với các đối tác khác ở châu Á để giảm sự phụ thuộc vào một số ông lớn cụ thể.
6. Tạm kết: Hàn Quốc – Tấm gương đi trước và bài học cho Việt Nam
Hàn Quốc là câu chuyện song hành: phát triển thần kỳ nhưng đầy bất ổn.
Xứ sở Cao Ly có phải là tương lai của Việt Nam không?
"Kỳ tích sông Hàn" liệu có thể lặp lại trên đất Việt, hay chúng ta cần một con đường riêng, tránh những sai lầm của họ?
Hàn Quốc vừa là hình mẫu phát triển vừa là bài học cảnh tỉnh. Những điều mình đã chứng kiến từ 2011 đến 2025 không chỉ khẳng định giá trị của hòa bình mà còn nhấn mạnh rằng, nếu muốn học hỏi từ Hàn Quốc, Việt Nam cần tìm con đường riêng, tránh những cạm bẫy mà họ đã trải qua.
Một câu hỏi khác cũng đáng suy ngẫm: quá khứ Hàn Quốc tham chiến tại Việt Nam (Chiến tranh Việt Nam 1965-1973) có ảnh hưởng đến mối quan hệ hai nước không? Dù từng là vết thương, sự chân thành trong nỗ lực hàn gắn của Hàn Quốc – qua đầu tư, văn hóa, và giao lưu – đã biến quá khứ thành cầu nối. Là người yêu văn hóa Hàn, mình tin những điểm tương đồng về văn hóa, địa lý, và khát vọng phát triển sẽ giúp hai nước xây dựng mối quan hệ bền vững.
Bạn nghĩ sao về Hàn Quốc và tương lai Việt - Hàn? Hãy chia sẻ suy nghĩ của bạn dưới phần bình luận nhé!
Bài viết thuộc thử thách Viết Tiếp Sức mùa 3 của cộng đồng cựu học viên Writing On The Net (Mở).
Hey bạn, muốn viết blog hay mà không biết bắt đầu từ đâu?
Hãy đăng ký ngay khóa Writing On The Net (WOTN) - khóa học online về blogging tại MỞ - Mơ và Hỏi nha!
Nhập mã minivan (không viết hoa nhé) là bạn được giảm liền 100k học phí, quá hời luôn! Không chỉ học cách viết blog, khóa học này còn giúp bạn rèn tư duy chọn lọc, tiêu thụ và sắp xếp nội dung rành mạch – kiểu như nâng cấp cả "não bộ content" của bạn luôn. Đây là khóa học mình thấy hữu ích và đáng xiền nhất năm 2024 của mình ^^
Xin cảm ơn các bạn đọc đến đây, hẹn gặp ở bài sau nhé!
e nghĩ một trong những gam màu xám của Hàn là sự tiêu cực thái quá trong việc bài trừ hình mẫu lệch tiêu chuẩn xã hội, nó quá kinh khủng,
và K net nó kinh dị quá
Em hay nghĩ về Hàn Quốc với những điều tốt đẹp nhất vì em thích xem phim, thích văn hóa, thích thời trang và nhiều thức khác về đất nước này. C đã thật sự giúp e bớt bias lại và càng thêm trân trọng, biết ơn đất nước mình đang sống hơn í=))) Cơ mà e ko hiểu chỗ "sức mạnh mềm" c đang ngụ ý gì, c giải thích thêm dc khum ạ